سرطان پوست یکی از شایع‌ترین انواع سرطان محسوب می‌شود که در اثر رشد غیرعادی سلول‌های پوستی ایجاد شده و در برخی موارد می‌تواند به اندام‌های داخلی گسترش یابد. با توجه به شدت تابش اشعه فرابنفش در سال‌های اخیر، آگاهی از نشانه‌ها و عوامل خطر آن بیش از پیش اهمیت یافته است.
شناخت سرطان پوست و انواع آن
سرطان پوست با رشد سریع و غیرعادی سلول‌های سطحی پوست آغاز می‌شود. این سلول‌ها ممکن است به بافت‌های سالم اطراف حمله کرده و در برخی موارد از طریق جریان خون یا لنف به سایر بخش‌های بدن منتشر شوند. انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد که رایج‌ترین آن‌ها شامل کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوما است. نوع سوم، یعنی ملانوما، خطرناک‌ترین نوع بوده و احتمال گسترش آن بسیار بالا است.
عوامل مؤثر و محل بروز بیماری
بیشتر سرطان‌های پوستی در نقاطی از بدن بروز می‌کنند که در معرض مستقیم نور خورشید قرار دارند. از جمله این نواحی می‌توان به صورت، گوش‌ها، لب‌ها، پوست سر، پشت دست‌ها، بازوها و پاها اشاره کرد. با این حال، این بیماری گاهی در نقاطی مانند کف دست، زیر ناخن‌ها و ناحیه تناسلی نیز دیده می‌شود، به‌ویژه در افرادی با پوست تیره.
عواملی که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- سابقه آفتاب‌سوختگی‌های شدید، به‌ویژه در کودکی
- استفاده از دستگاه‌های سولاریوم و تخت‌های برنزه‌کننده
- پوست روشن، موی بلوند یا قرمز و چشم‌های رنگی
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پوست
- ضعف سیستم ایمنی در اثر بیماری یا مصرف دارو
- ابتلا قبلی به انواع سرطان پوستی
علائم هشداردهنده اولیه
شناخت نشانه‌های اولیه نقش مهمی در تشخیص به‌موقع دارد. برخی از این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- ظهور توده‌های جدید روی پوست که ممکن است شبیه خال یا پوسته باشند
- لکه‌های زبر و خارش‌دار یا دردناک
- تغییر در اندازه، رنگ یا شکل خال‌های قدیمی
- زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند
توصیه‌های پیشگیرانه
با رعایت برخی نکات ساده می‌توان خطر ابتلا را به میزان قابل توجهی کاهش داد:
- پرهیز از نور خورشید در ساعات اوج تابش (۱۰ صبح تا ۳ بعدازظهر)
- استفاده منظم از کرم ضدآفتاب با SPF ۳۰ یا بالاتر، حتی در روزهای ابری
- پوشیدن لباس‌های مناسب و کلاه‌های لبه‌دار برای محافظت بیشتر
- دوری از تخت‌های سولاریوم و دستگاه‌های برنزه‌کننده
- بررسی دوره‌ای پوست و مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده علائم مشکوک
سازوکار شروع سرطان پوست
سرطان زمانی آغاز می‌شود که DNA سلول‌های پوستی دچار تغییر شود. این تغییرات موجب رشد و تقسیم غیرقابل کنترل سلول‌ها می‌شود و ممکن است به تخریب بافت‌های مجاور و گسترش به سایر اندام‌ها منجر شود. زمانی که این سلول‌ها به نواحی دیگر بدن منتقل شوند، بیماری وارد مرحله متاستاز می‌شود.
