ستاره زامبی؛ بقای غیرمنتظره پس از انفجار ابرنواختری
ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل موفق به کشف یک «ستاره زامبی» شدند؛ کوتوله‌ای سفید که برخلاف انتظار، پس از انفجار ابرنواختری نابود نشد و بخشی از ساختار خود را حفظ کرد. این پدیده نادر که با نام WD 0525+526 شناخته می‌شود، درک سنتی دانشمندان از چرخه حیات ستارگان را به چالش کشیده و نشان داده است که برخی ستاره‌ها می‌توانند پس از مرگ ظاهری، به شکلی متفاوت به حیات خود ادامه دهند.
منشأ غیرعادی ستاره زامبی
بررسی‌های دقیق نشان داد این کوتوله سفید پرجرم نه از مرگ آرام یک ستاره منفرد، بلکه از ادغام خشن دو ستاره به وجود آمده است. در حالی که در نور مرئی WD 0525+526 شبیه یک کوتوله سفید معمولی به نظر می‌رسید، طیف‌نگاری فرابنفش هابل وجود کربن در جو آن را آشکار کرد؛ نشانه‌ای از گذشته انفجاری و خشونت‌آمیز این ستاره.
اهمیت کربن در کشف منشأ ستاره
به طور معمول، کوتوله‌های سفید حاصل تکامل یک ستاره منفرد، جوی متشکل از هیدروژن و هلیوم دارند و لایه‌های ضخیم این عناصر مانع از مشاهده کربن می‌شود. اما در WD 0525+526، حضور کربن در جو نشان‌دهنده برخورد و ادغام ستاره‌ای است. این فرآیند باعث سوختن لایه‌های هیدروژن و هلیوم و آشکار شدن ردپای کربن شده است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد WD 0525+526
این ستاره زامبی با دمایی نزدیک به ۲۱ هزار کلوین و جرمی معادل ۱.۲ برابر خورشید، یکی از داغ‌ترین و پرجرم‌ترین کوتوله‌های سفید شناخته‌شده ناشی از ادغام است. نکته جالب آن است که میزان کربن موجود در جو آن حدود ۱۰۰ هزار برابر کمتر از دیگر بقایای ادغام مشابه است. پژوهشگران این پدیده را نتیجه فرآیندی به نام «نیمه‌همرفت» می‌دانند که مقدار اندکی کربن را به سطح ستاره منتقل می‌کند.
چرا فقط هابل توانست آن را ببیند
به دلیل دمای بالا و فراوانی اندک کربن، شناسایی این ستاره تنها با حساسیت بالای هابل به نور فرابنفش امکان‌پذیر بود. خطوط طیفی کربن در نور مرئی محو می‌شوند، اما در طیف فرابنفش آشکار باقی می‌مانند و همین ویژگی به اخترشناسان اجازه داد تا تاریخچه واقعی WD 0525+526 را کشف کنند.
پیامدهای علمی کشف ستاره زامبی
این کشف که نتایج آن در مجله Nature Astronomy منتشر شده، نخستین شواهد فرابنفش از ادغام ستاره‌ای را ارائه می‌دهد. پیش‌تر تنها شش کوتوله سفید ادغامی از طریق طیف مرئی شناسایی شده بودند. اکنون اخترشناسان معتقدند بسیاری از کوتوله‌های سفید به ظاهر عادی نیز ممکن است در واقع بقایای برخوردهای کیهانی باشند.
چشم‌انداز پژوهش‌های آینده
پژوهشگران دانشگاه وارویک اعلام کرده‌اند که قصد دارند بررسی‌های گسترده‌تری روی کوتوله‌های سفید حاوی کربن انجام دهند تا تعداد واقعی ادغام‌های ستاره‌ای پنهان در میان این خانواده مشخص شود. این مطالعات می‌تواند درک ما از سیستم‌های دوتایی کوتوله سفید و مسیرهایی که به انفجارهای ابرنواختری منجر می‌شوند را متحول کند.
جمع‌بندی
کشف ستاره زامبی WD 0525+526 نه‌تنها دیدگاه‌های سنتی درباره مرگ ستارگان را تغییر داده، بلکه افق‌های تازه‌ای در مطالعه چرخه حیات ستاره‌ها و نقش ادغام‌های کیهانی در شکل‌گیری جهان گشوده است. این یافته نشان می‌دهد که پایان حیات ستاره‌ها همیشه به معنای نابودی کامل نیست و گاهی بقایای آنها می‌توانند با چهره‌ای تازه به حیات ادامه دهند.
