ماه خونین؛ پدیده‌ای نادر در آسمان ایران
امشب، یکشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴، آسمان ایران میزبان یکی از مهم‌ترین رویدادهای نجومی هفت سال اخیر خواهد بود: ماه‌گرفتگی کلی یا همان «ماه خونین». این پدیده از سراسر ایران و بسیاری از کشورهای آسیا، آفریقا، اروپا و بخش‌هایی از استرالیا و اقیانوسیه قابل مشاهده است و پیش‌بینی می‌شود بیش از ۵.۸ میلیارد نفر در جهان شاهد آن باشند.
چرا ماه سرخ می‌شود؟
ماه‌گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که زمین دقیقاً میان خورشید و ماه قرار گیرد و سایه‌اش سطح ماه را بپوشاند. در حالت گرفت کامل، ماه به‌طور کامل در سایه زمین فرو می‌رود و به رنگ سرخ یا نارنجی درمی‌آید. این رنگ حاصل پراکندگی نور خورشید در جو زمین است؛ جایی که تنها طول موج‌های بلندتر نور قرمز به ماه می‌رسند.
زمان‌بندی دقیق ماه‌گرفتگی کلی
بر اساس محاسبات نجومی، مراحل این پدیده به وقت ایران چنین خواهد بود:
- آغاز گرفت نیم‌سایه: ساعت ۱۸:۵۸ (تغییر محسوس ندارد)
- شروع گرفت جزئی: ساعت ۱۹:۵۶
- آغاز گرفت کلی: ساعت ۲۱:۰۰
- اوج ماه‌گرفتگی: ساعت ۲۱:۴۱:۴۶
- پایان گرفت کلی: ساعت ۲۲:۲۳
- پایان گرفت جزئی: حدود ساعت ۲۳:۲۶
- بازگشت کامل ماه به حالت عادی: ساعت ۰۰:۲۵ بامداد ۱۷ شهریور
این ماه‌گرفتگی از نوع L۲ است؛ به این معنا که ماه در بیشتر لحظات به رنگ نارنجی متمایل به قرمز و گاه مسی دیده خواهد شد.
جایگاه ماه در آسمان و فرصت‌های رصدی
ماه در زمان گرفت در صورت فلکی دلو قرار دارد و همجواری آن با سیاره زحل و ستاره درخشان فم‌الحوت، ترکیبی چشم‌نواز برای علاقه‌مندان به عکاسی نجومی ایجاد می‌کند. بیش از ۵۰ برنامه رصد عمومی رایگان در سراسر کشور توسط انجمن‌های نجومی برگزار می‌شود که شامل استفاده از تلسکوپ، سخنرانی‌های علمی و کارگاه‌های آموزشی خواهد بود.
توصیه‌های رصدی برای علاقه‌مندان
برای مشاهده بهتر این پدیده:
- مکانی با افق شرقی باز و بدون آلودگی نوری انتخاب کنید.
- حتی در شهرهای بزرگ، ارتفاعات با دید مستقیم به شرق بهترین گزینه‌اند.
- استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ جزئیات بیشتری از دهانه‌ها و سایه‌ها را آشکار می‌کند.
- دوربین عکاسی با لنز تله‌فوتو یا حتی تلفن همراه روی سه‌پایه می‌تواند تصاویر ماندگاری از این رویداد ثبت کند.
اهمیت نجومی و فرهنگی ماه‌گرفتگی
ماه‌گرفتگی امشب بخشی از چرخه ساروس ۱۲۸ است که هر ۱۸ سال و ۱۱ روز تکرار می‌شود و این رویداد، چهل‌ویکمین گرفت از مجموع ۷۱ گرفت این چرخه است. فراتر از جنبه علمی، این پدیده فرصتی برای هم‌نشینی مردم در سراسر جهان زیر یک آسمان مشترک است؛ لحظه‌ای که زمین، ماه و خورشید در راستایی کامل قرار می‌گیرند و یادآور نظم و شکوه کیهان می‌شوند.
