دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵؛ نقشه راه جدید مدیریت فشار خون بزرگسالان

خلاصه اجرایی

دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ از سوی انجمن قلب آمریکا و همکاران بین‌المللی نسخه به‌روز و متکی بر شواهد برای پیشگیری، تشخیص و درمان پرفشاری خون ارائه می‌دهد. محور راهبردی این دستورالعمل، «ارزیابی دقیق ریسک قلبی-عروقی طول عمر» و آغاز «مداخله زودهنگام متناسب با میزان ریسک فردی» است. هدف نهایی دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ کاهش بروز سکته، نارسایی قلبی، نارسایی کلیه، دیابت پیچیده و زوال شناختی در بلندمدت است.

تغییرات کلیدی دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵

• تاکید بر ارزیابی ریسک قلبی-عروقی طول عمر به جای نگاه صرف به ریسک ۱۰ ساله؛ ابزار PREVENT برای برآورد ریسک ۱۰ و ۳۰ ساله معرفی می‌شود.
• آستانه‌های شروع درمان و اهداف درمانی بر پایه وضعیت بالینی و ریسک فردی شفاف‌تر شده‌اند؛ برای گروه‌های در معرض خطر (بیماران با بیماری قلبی، دیابت یا CKD و افرادی با ریسک بالا) آستانه شروع درمان پایین‌تر تقویت شده است.
• تداوم تاکید بر تغییر سبک زندگی به‌عنوان پایه درمان، ولی با ترکیب دقیق‌تر دارودرمانی در بیماران با ریسک قابل توجه یا بیماری‌های هم‌زمان.

دسته‌بندی فشار خون (دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵)

• فشار خون نرمال: سیستولیک <120 و دیاستولیک <80.
• افزایش یافته: سیستولیک 120–129 و دیاستولیک <80.
• پرفشاری خون مرحله 1: سیستولیک 130–139 یا دیاستولیک 80–89.
• پرفشاری خون مرحله 2: سیستولیک ≥140 یا دیاستولیک ≥90.
• پرفشاری خون شدید / اورژانسی: سیستولیک >180 و/یا دیاستولیک >120.

این دسته‌بندی‌ها در «دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵» همانند نسخه‌های اخیر، راهنمای عملی برای تصمیم‌گیری بالینی فراهم می‌کند.

ارزیابی ریسک و ابزار PREVENT

دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ توصیه می‌کند همه بزرگسالان با فشار سیستولیک در محدوده 130–139 یا دیاستولیک 80–89 با استفاده از یک مدل ریسک طول عمر (مثلاً PREVENT) ارزیابی شوند. PREVENT ریسک ۱۰ و ۳۰ ساله را محاسبه می‌کند و به پزشک کمک می‌کند تعیین کند چه زمانی باید پس از دوره تغییر سبک زندگی، درمان دارویی را شروع کرد یا به‌سرعت آغاز نمود. این رویکرد به‌ویژه در افراد میان‌سال اهمیت دارد زیرا کنترل زودهنگام فشار در دهه‌های میانی عمر بیشترین منفعت در کاهش رخدادهای قلبی عروقی در آینده را دارد.

مثال ساده: فرد ۵۵ ساله بدون سابقه قلبی با فشار 132/82 و ریسک 30 ساله بالا، بر اساس دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ احتمالاً نیاز به شروع سریع‌تر درمان دارویی همراه با اصلاح سبک زندگی دارد.

آستانه‌ها و اهداف درمانی (خلاصه اجرایی)

دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ آستانه شروع درمان دارویی را بر پایه وضعیت زیر تعیین می‌کند:

• بیماران با بیماری قلبی یا دیابت یا CKD: شروع دارو از فشار ≥130/80؛ هدف کاهش فشار برای کاهش حوادث قلبی-عروقی.
• افراد بدون بیماری قلبی اما با ریسک بالا: شروع دارو از فشار ≥130/80.
• افراد بدون بیماری قلبی و با ریسک پایین: ابتدا ۳–۶ ماه مداخله سبک زندگی؛ در صورت عدم پاسخ، شروع دارو در آستانه ≥130/80.

این چارچوب نشان می‌دهد دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ ترکیبی از پیشگیری اولیه فعال و درمان هدفمند است.

تغییر سبک زندگی — پایه هر برنامه درمانی

دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ برجسته می‌کند که اصلاحات سبک زندگی باید هم‌زمان با هر ارزیابی و در بسیاری موارد قبل از شروع دارو اجرا شود. مهم‌ترین توصیه‌ها عبارتند از:

• رژیم غذایی سالم و الگوی DASH؛ کاهش مصرف نمک؛
• فعالیت بدنی منظم، مدیریت وزن و ترک دخانیات؛
• محدود کردن یا حذف مصرف الکل؛ رعایت خواب کافی و کنترل دقیق قند خون در بیماران دیابتی.

نکته کاربردی: رژیم DASH می‌تواند به‌طور میانگین فشار سیستولیک را ۸–۱۴ میلی‌متر جیوه کاهش دهد؛ این مقیاس اثر نشان می‌دهد تغییر سبک زندگی در برخی افراد می‌تواند به‌اندازه یک داروی واحد مفید باشد.

(این فهرست دومین و آخرین لیست مجاز در متن است.)

نکات ویژه: الکل، دیابت و بارداری

• الکل: هر نوشیدنی الکلی می‌تواند فشار سیستولیک را افزایش دهد؛ دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ مصرف الکل را محدود یا حذف را توصیه می‌کند (حداکثر 2 وعده در روز برای مردان و 1 وعده برای زنان در صورت تصمیم به ادامه مصرف).
• دیابت: دیابت نوع 2 معادل خطر قلبی-عروقی شناخته شده و درمان تهاجمی‌تر فشار خون (هدف <130/80) لازم است؛ در حضور CKD، گروه‌های دارویی محافظت‌کننده کلیه مانند ACEi/ARB توصیه می‌شوند. آگونیست‌های GLP‑1 به‌عنوان کمک‌کننده در بیماران دارای چاقی و دیابت مورد توجه هستند.
• بارداری: تعریف‌ها و آستانه‌ها متفاوت است؛ درمان در پرفشاری مزمن بارداری معمولاً از 140/90 شروع می‌شود و کنترل نزدیک پس از زایمان ضروری است.

شواهد پشتیبان (نمونه‌ها و منابع شناخته‌شده)

• مطالعه SPRINT (2015) نشان داد فشار هدف پایین‌تر می‌تواند رخدادهای قلبی-عروقی و مرگ‌ومیر را کاهش دهد و بخشی از جهت‌گیری به سمت کنترل تهاجمی‌تر را توجیه می‌کند.
• شواهد متعدد درباره رژیم DASH و کاهش نمک تأثیرات معنی‌دار بر فشار خون را نشان داده‌اند.
• متاآنالیزها ارتباط مصرف الکل و افزایش فشار را، تقریباً به‌ازای هر 10 گرم الکل، افزایش فشار سیستولیک نشان داده‌اند.

ذکر نام این مطالعات و بررسی‌ها به‌عنوان شواهد زمینه‌ای در تدوین «دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵» نقش داشته است.

کاربرد بالینی و جمع‌بندی

دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ مسیر روشنی برای پزشکان و نظام سلامت فراهم می‌کند: ارزیابی ریسک طول عمر، تاکید بر درمان زودهنگام مبتنی بر ریسک و تلفیق سیستماتیک اصلاح سبک زندگی و دارودرمانی. برای بیمار و پزشک، نکات عملی عبارت‌اند از:

• اندازه‌گیری دقیق و تکراری فشار و استفاده از دستگاه‌های تاییدشده؛
• برآورد ریسک با ابزارهایی مانند PREVENT پیش از تصمیم درباره شروع دارو؛
• مستندسازی پاسخ به تغییر سبک زندگی طی ۳–۶ ماه و آغاز دارو در صورت عدم پاسخ (برای افراد با ریسک پایین) یا آغاز سریع‌تر دارو در بیماران پرریسک.

دستورالعمل فشار خون ۲۰۲۵ دعوت به اقدام زودهنگام و شخصی‌سازی درمان می‌کند؛ اجرای آن در عمل نیازمند آموزش بالینی، دسترسی به ابزارهای ارزیابی ریسک و برنامه‌های حمایتی جامعه‌محور است تا منافع آن در کاهش بار بیماری‌های قلبی و عروقی محقق شود.

در صورت نیاز می‌توان متن را با نمودار ساده ریسک-زمان یا نمونه‌های بالینی بیشتر (مثال‌های محاسباتی PREVENT) تکمیل کرد تا کاربردپذیری راهنما در عمل بالینی برای تیم درمانی و بیماران روشن‌تر شود.

مجله اینترنتی لادن