نماینده بریتانیا در آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در نشست اخیر شورای حکام، تأکید کرد که قطعنامه پیشنهادی گروه چهارجانبه (بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده) با هدف شفافسازی مأموریت نظارتی آژانس تدوین شده و هیچ تعهدات هستهای جدیدی برای ایران در پی نخواهد داشت. این اظهارات در حالی مطرح میشود که وضعیت برنامه هستهای ایران و میزان پایبندی آن به توافقات بینالمللی، همچنان محل بحث و نگرانی قدرتهای جهانی است.
موضع گروه چهارجانبه و ادعاهای مربوط به تعهدات هستهای ایران
«کورین کیتسل»، سفیر و نماینده دائم بریتانیا در آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در سخنرانی خود به نمایندگی از کشورهای فرانسه، آلمان، انگلیس و آمریکا، اظهار داشت که این قطعنامه به منظور بازگرداندن و شفافسازی مأموریت گزارشدهی آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارائه شده است. به گفته وی، شورای امنیت اخیراً محدودیتهایی را بر برنامه هستهای ایران اعمال کرده و کشورهای عضو ملزم به اجرای این تصمیمات هستند.
کیتسل صراحتاً اعلام کرد که این قطعنامه آژانس، تعهدات جدیدی را برای ایران تعریف نمیکند؛ بلکه به دنبال احیای قطعیت و ایجاد مأموریتی روشن برای آژانس است که به گزارشدهی پیش از برجام بازمیگردد. این شفافیت برای آژانس به منظور انجام صحیح وظایفش حیاتی تلقی میشود. وی در این زمینه به نکات زیر اشاره کرد:
اطمینان از ارائه گزارشهای منظم آژانس در مورد پایبندی ایران به عناصر هستهای قطعنامههای شورای امنیت که مجدداً برقرار شدهاند.
احیای قطعیت و فراهم آوردن مأموریت روشن برای گزارشدهی آژانس.
بازگشت به سطح گزارشدهی و نظارت پیش از توافق برجام.
<p align="center">

</p>
ریشههای قطعنامه آژانس و ابهامات در وضعیت برنامه هستهای ایران
موضع گروه چهارجانبه در حالی بیان میشود که خبرگزاری مهر با اشاره به انقضای مدت قانونی ۱۰ ساله توافق سال ۲۰۱۵ (برجام)، خروج یکجانبه واشنگتن از این توافق در سال ۲۰۱۸ و انفعال تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) در عمل به تعهداتشان، ادعاهای مطرح شده را "مضحک و عوامفریبانه" توصیف کرده است. ایران همواره بر ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران تأکید داشته و بارها اعلام کرده که هرگونه اقدام فشارآمیز یا طرح قطعنامه علیه آن، با واکنش متقابل مواجه خواهد شد.
نماینده بریتانیا در ادامه سخنان خود، عدم پایبندی ایران به تعهدات هستهای قانونیاش تحت توافقنامه پادمانهای پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) را یادآور شد. وی مدعی شد که ایران به تمامی تأسیسات تحت پادمان خود دسترسی کامل نداده است. بنابراین، این قطعنامه بیش از آنچه ایران قانوناً موظف به ارائه آن است، درخواست نمیکند؛ از جمله دسترسی بدون مانع، اطلاعات دقیق در مورد حسابداری مواد هستهای و تأسیسات تحت حفاظت، و احیای ترتیبات نظارتی ضروری. کیتسل در پایان سخنان خود، حق ایران را برای بهرهمندی از انرژی هستهای صلحآمیز بر اساس ماده چهارم NPT مجدداً تأیید کرد.
پیامدهای احتمالی و واکنشهای مورد انتظار به قطعنامه هستهای جدید
این قطعنامه آژانس میتواند در مقطعی حساس، به تنشهای موجود میان ایران و کشورهای غربی دامن بزند. در شرایطی که مذاکرات برای احیای برجام در بنبست قرار گرفته و نگرانیها از پیشرفت برنامه هستهای ایران رو به افزایش است، تلاش برای بازگشت به سازوکارهای نظارتی پیش از برجام، میتواند به عنوان گامی برای افزایش فشار بر تهران تلقی شود.
ایران پیش از این بارها اعلام کرده است که در صورت تصویب قطعنامهای علیه خود در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، واکنش متناسب و قاطع نشان خواهد داد. این واکنشها میتواند شامل محدود کردن بیشتر همکاریها با آژانس یا اتخاذ گامهایی در جهت کاهش تعهدات هستهای داوطلبانه باشد که میتواند پیچیدگیهای بیشتری به پرونده هستهای ایران بیافزاید. تحلیلگران انتظار دارند که این تحولات، فضای دیپلماتیک را بیش از پیش متشنج ساخته و راه حلهای مسالمتآمیز را دشوارتر سازد.