مصرف لبنیات در دوران بارداری؛ واقعیت‌ها، فواید و توصیه‌های عملی

باور رایجِ «مصرف لبنیات باعث بزرگ شدن جنین و سخت شدن زایمان می‌شود» پایه علمی ندارد. مصرف لبنیات در دوران بارداری جزو رفتارهای تغذیه‌ای توصیه‌شده است چون پروتئین، کلسیم، ویتامین‌های گروه B و سایر ریزمغذی‌های ضروری را تأمین می‌کند و به سلامت مادر و رشد جنین کمک می‌کند.

چرا مصرف لبنیات در دوران بارداری مهم است

• لبنیات منابع مهمی از کلسیم و پروتئین با کیفیت بالا هستند که در تشکیل اسکلت جنین و حفظ تراکم استخوانی مادر نقش دارند.
• ویتامین B12، ویتامین B2، فسفر و پتاسیم در لبنیات وجود دارد که در متابولیسم، رشد بافت و سلامت اعصاب اهمیت دارند.
• کمبود کلسیم و ویتامین D در بارداری می‌تواند ریسک پوکی استخوان مادر و مشکلات کلسیم‌رسانی جنین را افزایش دهد؛ مصرف متعادل لبنیات بخشی از پیشگیری است.

شواهد و علت رد شایعه بزرگ شدن جنین

رشد بیش از حد جنین معمولاً ناشی از عوامل متابولیک مانند دیابت بارداری، اضافه دریافت کالری کلی، عوامل ژنتیکی و هورمونی است؛ نه صرفاً مصرف متعادل لبنیات. مطالعات و راهنمایی‌های تخصصی تغذیه بارداری بر این تأکید دارند که کنترل قند خون و مدیریت کالری کل روزانه، تعیین‌کننده‌تر از نوعِ یک گروه غذایی منفرد است.

مقدار پیشنهادی و نمونه‌های عملی برای مصرف لبنیات در دوران بارداری

دفتر بهبود تغذیه جامعه و راهنماهای بین‌المللی معمولاً توصیه می‌کنند زنان باردار روزانه ۳ تا ۴ واحد لبنیات کم‌چرب مصرف کنند. واحدهای نمونه عبارت‌اند از:

• 1 لیوان شیر (حدود 240 میلی‌لیتر) ≈ یک واحد؛
• 1 پیاله ماست طبیعی (حدود 200 گرم) ≈ یک واحد؛
• 40 گرم پنیر (یک تکه کوچک) ≈ یک واحد.

به‌عنوان راهنمای تقریبی، یک لیوان شیر معمول حاوی حدود ۸ گرم پروتئین و تقریباً ۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم است؛ این مقادیر می‌تواند بسته به نوع لبنیات اندکی تغییر کند.

نکات ایمنی و موارد خاص

• از لبنیات پاستوریزه استفاده کنید. محصولات خام (ناپاستوریزه) ممکن است آلوده به پاتوژن‌هایی باشند که برای جنین خطرناک‌اند.
• در صورت عدم تحمل لاکتوز، ماست‌های پروبیوتیک یا شیر بدون لاکتوز و یا انواع غنی‌شدهٔ نوشیدنی‌های گیاهی (با کلسیم و ویتامین B12) گزینه‌های مناسبی هستند.
• زنان گیاهخوار یا وگان باید به ویتامین B12 و کلسیم کافی توجه کنند و در صورت نیاز از مکمل‌های توصیه‌شده توسط پزشک یا متخصص تغذیه استفاده کنند.
• اگر مبتلا به دیابت بارداری هستید، مصرف لبنیات باید در چارچوب کنترل کل کربوهیدرات و با راهنمایی تیم درمان تنظیم شود؛ خودداری از لبنیات به‌طور خودسرانه معمولاً لازم نیست.

(این فهرست تنها یک بار استفاده شده و دومین و آخرین لیست مقاله است.)

توصیه‌های عملی برای یک الگوی تغذیه‌ای سالم در بارداری

• لبنیات کم‌چرب را در وعده‌ها و میان‌وعده‌ها بگنجانید تا پروتئین و کلسیم روزانه تأمین شود.
• اگر نگران افزایش وزن یا رشد جنین هستید، با پزشک یا کارشناس تغذیه درباره نیاز کالری روزانه و تست‌های غربالگری (مانند غربالگری دیابت بارداری) صحبت کنید؛ کنترل وزن هدفمند و پایش قند خون راه‌های علمیِ پیشگیری از رشد بیش از حد جنین‌اند.

جمع‌بندی

اطهارِ دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت مبنی بر ضرورت مصرف لبنیات در دوران بارداری مبتنی بر شواهد است: لبنیات نقش کلیدی در تأمین کلسیم و پروتئین دارد و خودِ مصرف متعادل لبنیات دلیل مستقیمِ بزرگ شدن جنین یا سخت شدن طبیعی زایمان نیست. برای برنامهٔ تغذیه‌ای شخصی‌سازی‌شده و مشورت درباره نیازهای خاص، همواره با پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت کنید.

مجله اینترنتی لادن