نتایج یک پژوهش تازه نشان می‌دهد که برخی مشاغل، به‌ویژه آن‌هایی که با استرس بالا، ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت همراه هستند، می‌توانند خطر پارگی شبکیه چشم را افزایش دهند. برخلاف تصور رایج، بلند کردن اجسام سنگین در محل کار عامل اصلی این آسیب چشمی نیست، بلکه شرایط کاری خاص و سبک فعالیت‌های روزانه نقش مهم‌تری ایفا می‌کنند.
شبکیه چشم؛ ساختاری حساس با نقش حیاتی در بینایی
شبکیه، لایه‌ای نازک و نورگیر درون چشم است که وظیفه دریافت نور و ارسال پیام‌های بینایی به مغز را بر عهده دارد. جدا شدن این لایه از موقعیت طبیعی‌اش، که به آن پارگی یا جداشدگی شبکیه گفته می‌شود، می‌تواند منجر به تاری دید شدید یا حتی نابینایی کامل شود. این اختلال اغلب در افراد مسن، به‌ویژه در دهه ششم و هفتم زندگی، و در کسانی با نزدیک‌بینی شدید یا سابقه جراحی چشم دیده می‌شود.
بررسی علمی ارتباط بین نوع شغل و آسیب شبکیه
در پژوهشی که توسط بنفشه امید دزیانی، دستیار طب کار از دانشگاه علوم پزشکی مشهد، و تیم تحقیقاتی‌اش انجام شد، ارتباط میان ویژگی‌های شغلی و بروز پارگی شبکیه مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه به‌صورت مورد-شاهدی طراحی شد و شامل دو گروه از مردان بود: گروه اول شامل ۵۰ نفر مبتلا به پارگی شبکیه و گروه دوم شامل ۵۰ نفر با بیماری‌های چشمی دیگر.
اطلاعات مربوط به نوع شغل، میزان فعالیت بدنی، سابقه بیماری و شرایط کاری این افراد از طریق پرسشنامه جمع‌آوری شد تا بتوان ارتباط احتمالی میان سبک کاری و آسیب شبکیه را تحلیل کرد.
یافته‌های کلیدی پژوهش
بر اساس نتایج این تحقیق، مشاغل اداری، کشاورزی، خدماتی و ساختمانی بیشترین فراوانی را در میان مبتلایان به پارگی شبکیه داشتند. در این گروه، عواملی مانند:
- استرس شغلی بالا
- ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت
- لرزش مداوم دست و بازو
بیشتر مشاهده شد. این در حالی بود که بلند کردن اجسام سنگین، برخلاف برخی فرضیه‌های قبلی، تفاوت معناداری بین دو گروه نداشت و عامل اصلی محسوب نمی‌شد.
نقش لرزش و فعالیت‌های تکراری در آسیب شبکیه
یکی از نکات قابل‌توجه در این مطالعه، تأثیر لرزش‌های مکرر در اندام‌های فوقانی بود. مشاغلی که با ارتعاش دائمی یا حرکات تکراری دست و بازو همراه هستند، ممکن است باعث شل شدن یا جدا شدن بخش‌هایی از ساختار داخلی چشم شوند. این فرآیند در نهایت می‌تواند به پارگی شبکیه منجر شود.
استرس شغلی؛ تهدیدی پنهان برای سلامت چشم
این پژوهش نشان داد که همه خطرهای شغلی لزوماً فیزیکی و قابل مشاهده نیستند. استرس بالا در محیط کار نیز می‌تواند با اختلالات جسمی، از جمله آسیب‌های چشمی، در ارتباط باشد. بنابراین، توجه به سلامت روانی و شرایط کاری افراد، به‌ویژه در مشاغل پرتنش، اهمیت زیادی دارد.
اهمیت پیشگیری و آگاهی‌رسانی در محیط‌های کاری
با وجود محدودیت‌هایی مانند حجم نمونه نسبتاً کوچک یا تفاوت در تعریف متغیرها نسبت به مطالعات بین‌المللی، این تحقیق اهمیت توجه به سلامت شغلی را بار دیگر برجسته کرد. پژوهشگران پیشنهاد کرده‌اند که مطالعات گسترده‌تری با نمونه‌های بیشتر انجام شود تا بتوان با دقت بیشتری درباره تأثیر شرایط کاری بر سلامت چشم اظهار نظر کرد.
آگاهی‌بخشی به کارفرمایان و کارکنان درباره عوامل کمتر شناخته‌شده آسیب به شبکیه، از جمله استرس و ایستایی طولانی، می‌تواند گامی مؤثر در کاهش خطرات و ارتقای سلامت بینایی در محیط‌های کاری باشد. همچنین، طراحی محیط‌های کاری ارگونومیک و برنامه‌های مراقبت از سلامت چشم می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از این آسیب‌ها ایفا کند.
