اولین مراجعه کودک به دندانپزشک باید حداکثر تا ۱۲ ماهگی یا شش ماه پس از رویش نخستین دندان شیری انجام شود. این زمان‌بندی به تشخیص زودهنگام مشکلات دهانی، آموزش والدین و برنامه‌ریزی مراقبتی اختصاصی کمک می‌کند و نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های دندانی دارد.
اهمیت ویزیت زودهنگام دندانپزشکی کودکان
به گفته متخصصان، رشد سریع فک و ساختارهای دهانی در سال‌های ابتدایی زندگی، این دوره را بسیار حساس می‌سازد. هرگونه آسیب یا بیماری دهانی در این زمان می‌تواند پیامدهای بلندمدتی بر شکل‌گیری دندان‌ها و اکلوژن (ارتباط دندان‌های فک بالا و پایین) داشته باشد. بنابراین، ویزیت دندانپزشکی کودکان در سال اول زندگی اقدامی حیاتی برای سلامت آینده آن‌ها محسوب می‌شود.
نقش والدین در مراقبت از دندان‌های کودکان
والدین باید تا حدود ۷ یا ۸ سالگی در مسواک‌زدن به کودک کمک کنند. استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید با مقدار مناسب ضروری است:
- برای کودکان زیر سه سال: به اندازه یک دانه برنج
- برای کودکان بالای سه سال: به اندازه یک نخودفرنگی
این همراهی والدین نه‌تنها به ایجاد عادت صحیح کمک می‌کند، بلکه از بروز پوسیدگی‌های زودرس نیز جلوگیری خواهد کرد.
شایع‌ترین مشکلات دندانی در کودکان
متخصصان دندانپزشکی کودکان، مشکلات زیر را رایج‌ترین موارد در سنین پایین می‌دانند:
- پوسیدگی زودرس دندان‌های شیری به دلیل مصرف شیر شبانه یا تنقلات قندی بدون رعایت بهداشت
- دندان‌قروچه و اختلالات رویش
- ترومای دندانی ناشی از زمین‌خوردن یا حوادث روزمره
تغذیه و عادات دهانی ناسالم
اگرچه شیر مادر فواید بسیاری دارد، اما تداوم شیردهی شبانه پس از رویش دندان‌ها بدون تمیز کردن دهان می‌تواند خطر پوسیدگی را افزایش دهد. همچنین، عادت مکیدن انگشت یا پستانک باید حداکثر تا سه تا چهار سالگی ترک شود؛ در غیر این صورت احتمال بروز ناهنجاری‌های فکی و نیاز به ارتودنسی در آینده بالا می‌رود.
مدیریت اضطراب کودک در دندانپزشکی
یکی از چالش‌های مهم در اولین ویزیت دندانپزشکی کودکان، اضطراب آن‌هاست. روش‌هایی مانند تکنیک Tell–Show–Do (توضیح، نمایش و انجام)، استفاده از بیان مثبت و برگزاری جلسات کوتاه می‌تواند استرس کودک را کاهش دهد. در شرایط خاص نیز امکان استفاده از آرام‌بخش طبق دستورالعمل‌های پزشکی وجود دارد.
جمع‌بندی
شروع مراقبت‌های دهان و دندان از سال‌های نخست زندگی، بهترین راه برای پیشگیری از مشکلات جدی در آینده است. اولین ویزیت دندانپزشکی کودکان باید در سال اول زندگی انجام شود تا علاوه بر آموزش والدین، زمینه‌ای برای ایجاد عادات صحیح بهداشتی و حفظ سلامت دهان و دندان در تمام طول عمر فراهم گردد.
