رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، با اعلام پایداری نسبی جوی در مناطق کوهستانی کشور طی روزهای پنجشنبه و جمعه (۲۲ و ۲۳ آبان ۱۴۰۴)، هشدارهایی را در خصوص وضعیت جوی ارتفاعات به ویژه در نیمه شمالی صادر کرد. این هشدارها که شامل افت محسوس دما، وزش بادهای شدید و سرد (سوزباد) و پدیده مه می‌شود، بر لزوم رعایت نکات ایمنی برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان تاکید دارد تا از بروز حوادث ناگوار در این شرایط جلوگیری شود.
وضعیت جوی ارتفاعات کشور: هوای پایدار با چالش‌های کوهنوردی
صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، در گفت‌وگو با رسانه‌ها، شرایط کلی آب و هوایی ارتفاعات را طی این دو روز، پایدار توصیف کرد. با این حال، پدیده غالب در اغلب مناطق کوهستانی کشور، وزش باد خواهد بود که در برخی ساعات می‌تواند شدت یابد. این وزش باد، به خصوص در ترکیب با کاهش دما، می‌تواند خطرات جدی برای فعالیت‌های کوهنوردی ایجاد کند. استقرار هوای سرد و کاهش دما به زیر صفر در ساعات شب تا اوایل صبح، به ویژه در ارتفاعات نیمه شمالی کشور، از جمله مواردی است که نیاز به توجه ویژه کوهنوردان دارد. پایداری هوا در ظاهر ممکن است شرایط را آرام نشان دهد، اما وزش بادهای شدید در ارتفاعات می‌تواند به سرعت باعث کاهش دمای بدن (wind chill) و افزایش سرعت سرمازدگی شود، حتی اگر دمای هوا به تنهایی خیلی پایین نباشد.
هشدارهای جدی هواشناسی کوهستان: سوزباد، مه و دمای زیر صفر برای کوهنوردان
یکی از مهم‌ترین مخاطرات پیش‌بینی‌شده برای کوهنوردی در روزهای آتی، وقوع مه تابشی و کاهش دید افقی و عمودی است. این پدیده عمدتاً در ارتفاعات شمال‌غرب، البرز و شمال‌شرق کشور در ساعات شب تا اوایل صبح رخ خواهد داد. مه می‌تواند به طور چشمگیری دید را محدود کرده و خطر گم‌شدن یا انحراف از مسیر را برای کوهنوردان افزایش دهد؛ به ویژه در مسیرهای ناشناخته یا در صورت عدم آشنایی کافی با منطقه. با طلوع خورشید و افزایش تابش آن، انتظار می‌رود غلظت مه کاهش یافته و وضعیت دید بهبود یابد. علاوه بر این، تلفیق دمای زیر صفر با وزش شدید باد، پدیده "سوزباد" را تشدید کرده که می‌تواند به سرعت باعث سرمازدگی و هیپوترمی در افراد فاقد پوشش مناسب شود. همچنین، پیش‌بینی بارش‌های خفیف و پراکنده برای ارتفاعات تالش و شرق اردبیل در روز جمعه، بر لزوم آمادگی بیشتر کوهنوردان در این مناطق می‌افزاید، چرا که حتی بارش‌های کم نیز در دمای پایین می‌تواند به یخ‌زدگی و لغزندگی منجر شود.
چالش آلایندگی هوا در مسیر کوهنوردی شمال تهران
در خصوص وضعیت ارتفاعات شمال پایتخت، ضیاییان آسمانی صاف تا نیمه ابری همراه با وزش باد را پیش‌بینی کرد. افزایش سرعت باد در ساعات بعدازظهر و غروب، به ویژه بر روی قله‌ها و خط‌الرأس‌های مرتفع، محتمل است. اما نکته قابل تأمل برای کوهنوردان در این منطقه، گسترش آلاینده‌های هوا تا حدود ارتفاع ۳۵۰۰ متری است که می‌تواند به طور مستقیم بر کیفیت هوای تنفسی و سلامت کوهنوردان تأثیر منفی بگذارد. این موضوع، به ویژه برای افرادی که از مشکلات تنفسی رنج می‌برند، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و لزوم برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای زمان و مسیر کوهنوردی را گوشزد می‌کند تا از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای آلوده جلوگیری شود.
تجهیزات و آمادگی: کلید کوهنوردی ایمن در شرایط متغیر
با توجه به شرایط جوی پیش‌رو و هشدارهای هواشناسی، آمادگی کامل و رعایت نکات ایمنی برای هرگونه فعالیت کوهنوردی یا طبیعت‌گردی ضروری است. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا توصیه‌های زیر را برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان مطرح کرد:
پوشاک و تجهیزات گرمایشی: به دلیل افت محسوس دمای شبانه، به ویژه در نیمه شمالی کشور، همراه داشتن پوشاک گرم مناسب و تجهیزات شب‌مانی کافی برای جلوگیری از سرمازدگی و هیپوترمی حیاتی است. این شامل لایه‌های لباس مناسب (لایه پایه، میانی، بیرونی عایق‌بندی‌شده)، کلاه، دستکش، و کیسه خواب با دمای آسایش مطلوب می‌شود.
توجه به دید محدود: در مناطق مستعد مه نظیر شمال‌غرب، شمال‌شرق و البرز (به ویژه دامنه‌های شمالی)، کاهش دید می‌تواند موجب انحراف از مسیر شود. استفاده از ابزارهای ناوبری دقیق مانند جی‌پی‌اس و قطب‌نما، و همچنین حرکت در گروه‌های کوچک با تجربه، می‌تواند به حفظ ایمنی کمک کند. همچنین، آگاهی از مسیرهای جایگزین و نقاط پناهگاهی در صورت بروز مه غلیظ، از اهمیت بالایی برخوردار است.
پیش از هر برنامه کوهنوردی، بررسی دقیق و به‌روزترین وضعیت هواشناسی منطقه مورد نظر از اهمیت بالایی برخوردار است. برنامه‌ریزی انعطاف‌پذیر و آمادگی برای تغییر برنامه در صورت نامساعد شدن شرایط جوی، می‌تواند ضامن سفری ایمن و لذت‌بخش در طبیعت باشد و از بروز حوادث ناخواسته جلوگیری کند.